بهترین ها را با ما تجربه کنید
فرش اصیل کاشی‌زاده
قالیچه پازیریک
قالیچه پازیریک قدیمی‌ترین فرش جهان است. این قالیچه در سال‌های ۱۳۲۶ تا ۱۳۲۸ خورشیدی (۱۹۴۹–۱۹۴۷) توسط سرگی رودنکو، باستان‌شناس روسی در دره‌ای به نام پازیریک کشف شد.
این دره واقع در ابتدای رشته‌کوه‌های آلتای در محدوده کشور روسیه است. قالیچه پازیریک در کنار اشیاء باستانی مشهور دیگری مانند گلدان چوبی، مومیایی دوید، نقش اسب‌سواری به همراه آثاری دیگر در گور یخ‌زده یکی از فرمانروایان سکایی قرار داشت.
قالی پازیریک یک قالی پشمی با رنگ‌های زنده است. این فرش چهارگوش تقریباً مربع بوده و ابعاد آن ۱٫۹۸ در ۱٫۸۹ متر است.
نقش‌هایی که در آن دیده می‌شود شامل تصویر سوارکاران، آهوهای در حال چرا کردن و جانوران افسانه‌ای با سر عقاب و بدن شیر است و حاشیه‌ای گل‌دار دارد.
برای مورخان این زمینه قابل تصور نبود که بافته‌ای از حدود چهارصد سال پیش از میلاد به‌دست آید که تا این حد کامل و پیشرفته و از نظر فنون بافت و حتی نقشه در ردیف بافته‌های امروز باشد.
هم‌چنین آن‌ها نمی‌توانستند تصور کنند که ممکن است فنی چنین پیشرفته در مراکز متمدن که مورد توقع آن‌ها بود، یعنی بین‌النهرین، یونان یا مصر پیدا نشود و از گور پادشاهی سکایی یافت شود.
هویت تاریخی
سرگی رودنکو کاشف این قالیچه، پس از بررسی ساختار فرش و نگاره‌های آن متوجه شباهت زیاد نقش‌مایه‌های این فرش با نقش برجسته‌های تخت جمشید شد. (تخت جمشید را به یاد می‌آورد.)
بیشتر پژوهشگران این قالی را از دستبافتهای پارت‌ها یا مادها می‌دانند. اما همچنان درباره تاریخچه حقیقی این فرش نظریه‌های متفاوتی ارائه شده است.
برخی از پژوهشگران پازیریک را به مادها و پارت‌ها نسبت می‌دهند. آن‌ها نظریه‌های متفاوتی در رابطه با تاریخ دقیق فرش صادر می‌کنند. اما هنوز هم این که پازیریک متعلق به سکایی‌ها بوده است صحت بیشتری دارد.
سکایی‌ها مردمانی دامدار بوده‌اند و این فرش را با پشم حاصل از دام‌های خود بافته‌اند. دانشمندان گمان می‌برند که این فرش از نظر محدوده ساخت، به احتمال قوی متعلق به ارمنستان کنونی یا بخش‌های شمالی ایران است.
جنی هاسکو در مورد محل بافت قالیچه پازیریک بسیار تردید دارد. او از سویی با توجه به اینکه نقش‌های بافته شده در قالی پازیریک شبیه نقش اشیای دیگری است که از همان منطقه به‌دست آمده، احتمال می‌دهد محل بافت فرش همان محل کشف آن باشد.
از سوی دیگر احتمال می‌دهد این فرش در نقطه‌ای غربی‌تر بافته شده باشد. چرا که عناصر آشوری و هخامنشی در آن مشخص است و از سویی دیگر شباهتی بین ترکیب فرش با نقش‌های سنگ در تخت جمشید وجود دارد.
پازیریکف قالیچه‌ای از یونان تا چی!
علی حصوری با انتقاد از این نظر بیان داشته: هاسکو با توجه به فقدان مدارک، پازیریک را از یونان تا چین تقسیم کرد تا نه اروپاییان ناراضی باشند و نه چینیان، نه مغولان نه مردم آسیای مرکزی و مردم بین‌النهرین و ایران.
دیوید استروناخ معتقد است اگرچه تمامی نقش مایه‌های پازیریک ایرانی است، ولی ممکن است فرش‌بافان کوچ‌رو، آن فرش را از روی قالی‌های مشابه ایرانی بافته باشند.
جیمز اوپی فرش‌شناس مشهور نیز فرش پازیریک را کار عشایر بیابانگرد سکایی دانسته است. سیروس پرهام در پاسخ به این ادعا معتقد است، سخت و دشوار است تصور در وجود آمدن دستبافتهای گره بافته و عشایری که در هزاره اول پیش از میلاد مسیح بدین درجه از کمال و سنجیدگی بافت رسیده باشد.
این مطلب مسلماً در مورد فرش‌هایی ایلیاتی مناطق نزدیک به مراکز فرشبافی شهری بهتر و آسان‌تر صدق می‌کند تا فرش‌هایی که گمان می‌رود در آن سرزمین دوردست وحشی یخ‌زده بافته شده باشد.
این فرش هم‌اکنون در موزه آرمیتاژ روسیه نگهداری می‌شود.
