طرح اسلیمی و هر آنچه باید در مورد آن بدانید

طرح اسلیمی نوعی از نقوش تزیینی به شکل شاخ و برگ گیاهان، گل پیچک یا خطوط صاف و منظم است. به‌عبارتی اسلیمی گونه‌ای از نقش‌ونگار شامل خط‌های پیچیده و منحنی‌ها و قوس‌های دورانی مختلف است که در تزئینات و کتیبه‌ها و بعضی دیگر از کارهای نقاشی ترسیم می‌کنند.

نقش اسلیمی گاهی به‌صورت نقش اصلی و گاه همراه با دیگر طرح‌ها در معماری، کتاب‌آرایی و هنرهای صناعی از جمله قالی‌بافی به‌کار رفته‌است.

برخی از کارشناسان معتقدند که واژه‌ي اسلیمی مقتبس از کلمه‌ي اسلیم به معنی جوانه و ریشه است و برخی دیگر بر این باورند که اسلیمی برگرفته از ختایی‌هاي کاشی‌کاري‌هاي مساجد و اماکن مقدس اسلامی است؛ در حقیقت می‌توان گفت این دسته اعتقاد دارند که ریشه این واژه از کلمه‌ی «اسلامی» است.

ویژگی‌های طرح اسلیمی

در فرش دستبافت، طرح اسلیمی به مجموعه‌اي از شکل‌هاي تزیینی خاص می‌گویند که شباهت زیادی به دهان بازِ مار دارند. این نقش و نقش‌مایه، گاهی به صورت مدور، مانند حلزون و گاهی مانند مارهاي بلند و کوتاه در متن فرش به‌نظر می‌رسند.

این طرح از جمله طرح‌های بسیار زیبایی است که در بسیاری از نواحی ایران مانند اصفهان کاربرد دارد. به‌جرات می‌توان گفت طرح اسلیمی یکی از زیباترین و معروف‌ترین طرح‌ها در میان انواع طرح‌های فرش به‌شمار می‌رود. همچنین این نقش از جمله طرح‌هایی است که سابقه‌ای بسیار طولانی دارد و پیشینه آن نیز به دوران باستان بازمی‌گردد.

نقوش اسلیمی نشانگر ذهنیِ درخت زندگی است و در برخی از موارد آن را به‌عنوان درخت انگور نیز در نظر می‌گیرند.

اسلیمی توسط برگ‌ها با نظم و ترتیب خاصی آرایش یافته است. منحنی‌های موجود در این طرح که به سمت داخل و بیرون هستند، بخش جدایی‌ناپذیری از طرح اسلیمی هستند و نشانگر گرایش به لایتناهی و بیانگر جاودانگی است.

اگرچه نقش اسلیمی دارای پیشینه بسیار طولانی است و قدمت آن به دوران باستان برمی‌گردد، اما می‌توان گفت اوج و شکوفایی آن در دوره اسلامی بوده است.

برای دیدن انواع طرح فرش دستبافت به این مقاله مراجعه کنید.

لچک‌ترنج اسلیمی

تاریخچه

تجریدی کردن نقش‌های گیاهان و جانوران به سبک اسلیمی به حدود ۴ هزار سال قبل بازمی‌گردد. این روش در ابتدا در هنر مصر باستان و تمدن بین النهرین به‌وجود آمده و سپس به سایر ملل و تمدن‌ها از جمله یونان و روم باستان رسیده است.

در طرح‌های موجود در تخت جمشید، تصاویری از انسان و سایر حیوانات به شکل تجریدی و تجسم یافته وجود دارد. همچنین در آثار به‌جای مانده از زمان اشکانیان، طرح‌هایی از گیاهان متاثر از معماری یونانی به چشم می‌خورد. بنابراین می‌توان این طرح و نقش‌ را به عنوان پیشینه نقش‌های گیاهی در هنر ایرانی برشمرد.

در دوره ساسانی معماران در گچ‌بری‌ها  از طرح‌های گیاهی استفاده می‌کردند. پس از حمله اعراب به قلمرو روم شرقی و ایران، هنر آن‌ها با هم ترکیب شد و هنر جدید اسلامی به‌وجود آمد.

مسلمانان علاقه‌ای به استفاده از طرح‌های حیوانی نداشتند. به‌همین دلیل از طرح‌ها و نقش‌های گیاهی در هنر و معماری خود بهره گرفتند و طرح اسلیمی بیشتر به سمت نقش و نگارهای گیاهی حرکت کرد.

در قرن نهم قمری، طرحی که به مرور زمان به تکامل رسیده بود، به طرح اسلیمی شهرت یافت و به اوج شکوفایی رسید. امروزه نقش‌ونگار اسلیمی در متن و حاشیه قالی‌ها و قالیچه‌هایی که از سده نهم هجری قمری به‌جای مانده است، به‌وفور قابل رویت است. این فراوانی بیانگر نقش و اهمیت اساسی طرح اسلیمی در آن زمان است.

طرح و نقش فرش اسلیمی

برای دیدن انواع فرش دستبافت از نظر اندازه به این مقاله مراجعه نمایید.

انواع طرح اسلیمی

مانند هر طرح اصیل دیگری، طرح اسلیمی نیز انواعی از طرح فرعی را داراست. این طرح‌های فرعی از ترکیب طرح اصلی با سایر نقش‌ها به‌دست می‌آید. معروف‌ترین این طرح‌ها عبارت‌اند از:

اسلیمی ساده، بندی، شکسته، دهان‌اژدر، لچک‌ترنج، ترنج‌دار، ماری، افشان، خرطومی و اسلیمی پیچک.

اسلیمی دهان اژدری

برای دیدن انواع فرش دستبافت از نظر شیوه بافت به این مقاله مراجعه نمایید.

ارائه نظرات

در این مقاله تلاش کردیم تا هرآنچه را که مشتریان نیاز دارند در هنگام خرید فرش دستبافت اسلیمی بدانند، به‌طور کامل بیان کنیم. شما می‌توانید با ارائه نظرات خود در بهبود مقالات سایت کاشی‌زاده موثر باشید.

یک پیشنهاد برای شما!

برای سفارش بافت و یا خرید فرش دستبافت و اصیل می‌توانید با ما تماس بگیرید. ما برای سلایق تک‌تک شما مشتریان عزیز، یک پیشنهاد منحصر به‌فرد و مجزا ارائه خواهیم داد.