فرش کاشی‌زاده
طرح شاه‌عباسی، شاهکار فرش ایرانی
فرش شاه‌عباسی
فرش یکی از اجزای جدایی ناپذیر دکوراسیون در زندگی روزمره ایرانیان است. این زیرانداز محبوب در طرح‌ها و رنگ‌های زیبا و گاه خیره کننده بافته می‌شود که در پشت هر یک از طرح‌های آن رمز و رازی نهفته است.
در این مقاله به بررسی یکی از زیباترین طرح‌های فرش دستبافت ایرانی که البته شهرت جهانی دارد خواهیم پرداخت.
تاریخچه طرح شاه‌عباسی
فرش ایرانی قدمتی به بلندای تاریخ دارد. در هر نقطه از این سرزمین، طرح فرش به شیوه همان منطقه بافته می‌شود. هر یک از این طرح‌ها، زیبایی منحصر به فرد و البته معنای خاص خود را دارد که برخاسته از آداب و رسوم و فرهنگ منطقه بافته شده در آن است.
مبدا فرش شاه‌عباسی
طرح شاه‌عباسی یکی از این طرح‌هاست که در اصفهان و از زمان حکومت صفویان رایج شده است. این طرح زیبا و منحصر به فرد به دلیل وجود گل معروف شاه‌عباسی در آن، به این نام شهرت یافته است.
شاه‌عباس مردی هنردوست بود و با حمایت‌های هم‌جانبه‌ی خود از هنرمندان، باعث شکوفایی هرچه بیشتر هنر در ایران شد. فرش شاه‌عباسی نشان‌دهنده اوج هنر در طراحی فرش دستبافت است.
شاه‌عباسی، طرحی با شهرت جهانی!
طرح شاه‌عباسی ابتدا در اصفهان رونق گرفت و سپس به مشهد و تبریز راه پیدا کرد. امروزه این طرح در سراسر دنیا به این نام شهرت دارد و مشتریان فراوانی را به خود اختصاص داده است. این طرح از زیباترین نقوش فرش در ایران و جهان به‌حساب می‌آید.
برای اطلاع از انواع طرح‌ها به این مقاله مراجعه نمایید.
ویژگی‌های طرح شاه‌عباسی
اولین ویژگی این نوع نقش و نگار، وجود گل‌های چند پر ساده و مرکب است. این گل‌ها که همان گل معروف شاه‌عباسی است در حقیقت از طرح گل نیلوفر آبی یا لوتوس نشات گرفته است. این گل در طول زمان و با هنر و خلاقیت طراحان، شکل‌های جدیدی به خود گرفته است.
ویژگی دوم این طرح، وجود خطوط کمانی و پیچان در سراسر فرش است که جلوه‌ای از باغ را به تصویر می‌کشد.
ویژگی سوم وجود اسلیمی‌هایی است که به شکل ابرهای چینی بوده و برای تزئین و پرکردن متن فرش مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اصلی‌ترین طرح
گل شاه‌عباسی اصلی‌ترین نقش در طرح فرش شاه‌عباسی است. این گل که ساختاری متقارن دارد و در اندازه‌های متفاوتی کشیده می‌شود، دارای یک مرکز است که گلبرگ‌ها در طرفین آن ترسیم می‌شوند.
در گذشته این گل‌ها همگی در یک اندازه ترسیم می‌شدند و ساختار یکسان و تخم‌مرغی داشتند.
برای دیدن طرح‌های بیشتر می‌توانید به این مقاله مراجعه کنید.
رنگ‌بندی طرح شاه‌عباسی
علاوه‌بر طراحی زیبا و دقت زیاد در بافت فرش شاه‌عباسی، عامل دیگری که موجب محبوبیت آن شده، رنگ‌های به‌کار رفته در آن می‌باشد. انتخاب رنگ‌های شاد و سرزنده در این طرح باعث شده تا بیننده با دیدن آن به وجد بیاید. این رنگ‌ها می‌توانند بدون محدودیت به‌کار روند و بر زیبایی فرش بیفزایند.
در طرح شاه‌عباسی رنگ زمینه معمولا از لاکی سیر و روشن و نخودی بافته می‌شود و برای حاشیه فرش، از سرمه‌اس و آجری استفاده می‌شود.
رنگ‌های اصلی
رنگ‌های دیگر در این طرح عبارت‌اند از: عنابی، نیلی، فیروز‌ه‌ای، سبز، آبی، بژ و کرم.
نکته قابل توجه این است که رنگ‌های به‌کار رفته در این طرح، از رنگ‌های طبیعی به‌دست می‌آیند که نشان‌دهنده اصالت و خاص بودن این فرش است.
انواع طرح شاه‌عباسی
فرش شاه‌عباسی دارای طرح‌های فرعی بسیاری است. از جمله این طرح‌ها می‌توان به لچک‌ترنج شاه‌عباسی، افشان شاه‌عباسی، شاه‌عباسی شیخ صفی، شاه‌عباسیِ جانوری، شاه‌عباسی طره‌دار و شاه‌عباسی درختی اشاره کرد. در اینجا به معرفی برخی از این طرح‌ها می‌پردازیم.
لچک‌ترنج شاه‌عباسی: لچک ترنج به نقشه‌ای می‌گویند که در آن، متنِ فرش داراي یک ترنج به شکل دایره، بیضی یا لوزي و چهار لچک درگوشه‌هاي زمینه‌ي فرش به صورت یکسان کشیده می‌شود.
لچک ترنج شاه عباسی
نقشه‌ی لچک‌ترنج با نقش و نگاره‌هاي متفاوت و مختلف طراحی و اجرا می‌شود. در این صورت نام نقشه‌ی لچک‌ترنج با نام آن نقوش ترکیب و نامگذاري فرش، بر آن اساس خواهد بود.
برای مثال زمانی که طرح لچک‌ترنج با نقوش زیباي شاه‌عباسی ترکیب شود، طرح ایجاد شده لچک‌ترنج شاه‌عباسی نام خواهد گرفت.
افشان شاه‌عباسی: زمینه‌ي این طرح سرشار از آرایه‌هاي اسلیمی و ختایی است. در برخی از این طرح‌ها، حیواناتی در لابه‌لاي گل‌ها و برگ‌ها طراحی می‌شوند که باغی پر از گل را براي بیننده تداعی می‌کنند.
این طرح بیشتر به صورت واگیره‌ي یک/دوم و یا واگیره‌ي یک/چهارم در قسمت‌هاي دیگر فرش تکرار می‌شود.
افشان شاه‌عباسی
شاه‌عباسی شیخ صفی: طرح این فرش از قالی معروف آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی گرفته شده است. در این طرح از گل‌هایی موسوم به گل‌های خربزه‌ای استفاده می‌شود. این گل‌ها دور تا دور ترنج مرکزی را احاطه می‌کنند و همچنین برای تزئین لچک‌های چهارگوشه استفاده می‌شوند.
حاشیه‌ی فرش شیخ‌صفی از قاب‌ها و کتیبه‌های مخصوصی تشکیل شده که به‌صورت یک در میان قرار می‌گیرند و گل‌ها را دور و بر خود جای می‌دهند.
شاه‌عباسیِ جانوری: گل‌های شاه‌عباسی و ختایی در مرکز فرشی با طرح شاه‌عباسی جانوری، بافته می‌شود. در اطراف این گل‌ها، حاشیه‌ها و لچک‌هایی وجود دارند که پر از نقش حیوانات مختلف‌اند. گرگ، شیر، گوزن و غزال حیواناتی هستند که طرح آن‌ها در این فرش به‌کار می‌رود.
این حیوانات در میان شاخه‌های پیچ در پیچ اسلیمی در حال جَست و خیزند. در واقع نقوش حیواناتی در دور تا دور فرش، گل‌های شاه‌عباسی وسط فرش را احاطه می‌کنند. این طرح بیشتر در قم و کرمان مرسوم است.
ارائه نظرات
در این مقاله سعی شد هرآنچه مشتریان نیاز دارند تا در هنگام خرید فرش دستبافت شاه‌عباسی بدانند، به‌طور کامل بیان شود. شما می‌توانید با ارائه نظرات خود در بهبود مقالات سایت کاشی‌زاده موثر باشید.
یک پیشنهاد برای شما!
برای سفارش بافت و یا خرید فرش دستبافت و اصیل می‌توانید با ما تماس بگیرید. ما برای سلایق تک‌تک شما مشتریان عزیز، یک پیشنهاد منحصر به‌فرد و مجزا ارائه خواهیم داد.
بدون دیدگاه