نخ ابریشم از زیباترین، ظریف‌ترین و براق‌ترین موادی است که تاکنون در صنایع نساجی تولید شده است. ابریشم هزاران سال قدمت دارد. پارچه‌های تولید شده از آن، از دیرباز تا امروز به‌عنوان یکی از زیبا‌ترین و باارزش‌ترین پارچه‌ها شناخته می‌شود.

با گذشت قرن‌ها و پیشرفت و توسعه فناوری در دیگر حوزه‌ها، تغییرات بسیار کمی در مراحل تولید نخ ابریشم دیده می‌شود. این فرایند همچنان به‌عنوان یک فرایند طولانی و نسبتا سخت شناخته می‌شود.

نخ ابریشم از چه چیزی ساخته شده است؟

در حال حاضر حشرات زیادی هستند که برای تولید نخ ابریشم مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما اصلی‌ترین آن‌ها Bombyx mori نام دارد. این کرم‌های ابریشم می‌توانند یکی از پرمصرف‌ترین مواد در صنعت نساجی را با انبوهی از خواص عالی تولید کنند.

پرورش کرم ابریشم

در آخرین مرحله‌ی چرخه زندگی پروانه‌ی کرم ابریشم و قبل از جفت‌گیری، پروانه‌های بالغ، دیگر چیزی نمی‌خورند. پس از جفت‌گیری، پروانه‌ی کرم ابریشم ماده، حدود 500 تخم روی برگ درخت توت می‌گذارد. پس از این مرحله، پروانه می‌میرد و تخم‌ها باقی می‌مانند.

بعد ازگذشت 10 روز، لارو کرم ابریشم از تخم‌ها بیرون می‌آید. کرم‌های تازه متولد شده به مراقبت زیادی نیاز دارند. درصورت بروز بیماری در یکی از آن‌ها، همه کرم‌ها مبتلا شده و از بین خواهند رفت.

کرم‌های جوان از برگ درخت توت تغذیه و رشد می‌کنند. در داخل دهان کرم ابریشم سوراخ کوچکی وجود دارد که ابریشم به شکل مایع از آن خارج می‌شود.

زمانی که کرم‌ها بالغ شوند، شروع به ترشح این مایع می‌کنند. آن‌ها در طی 25 روز این کار را انجام داده و پیله را می‌سازند. یک پنجم وزن پیله از ابریشم تشکیل می‌شود.

پیله ابریشم

استخراج نخ ابریشم

پس از کامل شدن پیله و به خواب رفتن کرم‌ها، پیله‌ها را در آب 60 درجه می‌ریزند. (در صورتی که این کار به موقع انجام نشود، کرم تبدیل به پروانه می‌شود.)

با ریخن پیله‌ها در آب جوش، کرم‌ها کشته شده و پیله‌ها از آن‌ها جدا می‌شود. سپس ابریشم به‌دست آمده، بر اساس میزان کیفیت جداسازی می‌شود.

نخ‌های به‌دست‌ آمده از این فرایند، با دقت به‌صورت نخ‌های بلند، جداگانه بر روی یک حلقه بسته می‌شوند. برای پیدا کردن سر نخ ابریشم از روی پیله‌ها، عملیات برس‌زنی به‌وسیله جاروبک‌های مخصوص انجام می‌‌شود.

هر پیله تاری به طول 500 تا 1300 متر تولید می‌کند. استحکام این تار به اندازه یک سیم استیل است که هم اندازه تار باشد.

نخ ابریشم علاوه‌بر استحکام، زیبایی فوق‌العاده‌ای نیز دارد. این ماده براق در تولید پارچه‌های بسیار مرغوب و فرش دستبافت مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

تولید ابریشم از پیله

رنگرزی ابریشم

پس از جداسازی نخ‌ها،  شست‌وشو و خشک کردن آن‌ها، می‌توان رنگرزی را آغاز کرد. برای رنگ کردن ابریشم می‌توان با استفاده از رنگ‌های طبیعی و به شیوه سنتی عمل کرد و یا با رنگ‌های شیمیایی و به صورت مدرن.

رنگ‌های شیمیایی تنوع بیشتر و ثبات رنگ بهتری دارند و در افزایش سرعت مراحل کار موثرند اما در هر حال برای رنگرزی نخ‌ها هنوز هم از همان روش قدیمی حمام رنگ استفاده می‌شود. به این صورت که ابریشم از طریق دو استوانه وارد حمام رنگ می‌شود و در آن ثابت باقی می‌ماند. پس از مدتی ابریشم را از آن خارج کرده و خشک می‌کنند.

حمام رنگ

نخ ریسی

نخ‌ریسی در مراحل تولید ابریشم، به وسیله چرخ نخ‌ریسی قدیمی و نیز با دستگاه‌های مدرن صنعتی صورت می‌گیرد. با این حال دستگاه‌های صنعتی مدرن نیز از شکل سنتی آن تقلید می‌کنند اما سرعت دستگاه‌های جدید در این زمینه بسیار بیشتر از چرخ نخ‌ریسی قدیمی است.

بافندگی

در مرحله بعد، نوبت به بافت ابریشم می‌رسد. از ابریشم برای بافت پارچه و نیز فرش دستبافت استفاده می‌کنند. برای اطلاع از نحوه بافت فرش دستبافت ابریشم به این مقاله مرجعه کنید.

ویژگی‌های نخ ابریشم

یکی از ویژگی‌های نخ ابریشم این است که الکتریسیته ساکن را جذب نمی‌کند. همچنین ابریشم به‌دلیل اسیدهای آمینه موجود در پروتئین‌ها، برای افراد ایجاد حساسیت نکرده و با پوست بدن بسیار سازگار است.

پارچه‌های بافته شده از نخ ابریشم به پوست نمی‌چسبند. به‌علاوه حساسیت ابریشم در برابر گرما بسیار کمتر است. رنگ بافته‌های ابریشمی نیز بسیار براق است. مقاومت الیاف ابریشم را می‌توان با الیاف نایلونی مقایسه کرد.