چوب حراج به فرش ایرانی در بازار اروپا
طبق ماده ۷۵ و ۱۲۱ آیین‌نامه اجرای قانون گمرکی، ورود موقت فرش‌های دستباف به ایران ممکن نیست. به‌همین دلیل فرش‌های ایرانی برای تعمیرات به ترکیه و پاکستان ارسال شده یا در اروپا به حراج گذاشته می‌شود.
سهیلا روزبان (روزنامه‌نگار شهروند آنلاین)؛ بازار: «فرش‌های دستباف ایرانی برای تعمیر و حتی شست‌وشو به بازار ترکیه و پاکستان ارسال می‌شود.» این خبر را رییس مرکز ملی فرش ایران در حالی به بازار اعلام می‌کند که طی سال‌های گذشته بسیاری از بافندگان و مرمت‌کاران فرش دستباف ایرانی، به‌دلیل تحریم‌های خارجی و کاهش تولید و صادرات بیکار شده‌اند.
حالا این بار نوبت به تحریم‌های داخلی رسیده است. فرحناز رافع می‌گوید: سیاست‌گذاری‌های اشتباه و مصوبه‌های دست و پا گیر باعث شده که امکان ارائه خدمات پس از فروش برای فرش‌های دستباف ایرانی در داخل کشور وجود نداشته باشد.
این درحالی است که بسیاری از صاحبان این هنر صنعت ایرانی می‌خواهند فرشی را به‌صورت موقت وارد کشور کرده و بعد از انجام عملیات رفوگری و تعمیرات، دوباره به دست مشتری اصلی آن برسانند. اما متاسفانه براساس ماده ۷۵ امور گمرکی، حتی فرشی که برای تعمیرات به کشور بازمی‌گردد باید ضمانت‌های سنگینی را ارائه دهد. درحالی‌که بسیاری از افراد از عهده تامین این ضمانت‌نامه‌ها برنمی‌آیند.
مهاجرت مرمت‌کاران و استادکاران فرش به ترکیه و پاکستان
اما این همه مشکل نیست. به گفته مرتضی میری عضو اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف، بر اساس ماده ۱۲۱ قانون آیین‌نامه اجرایی قانون گمرکی، فرش‌های دستبافی مرجوعی به ایران، مشمول عوارض سنگینی میشوند! مبلغ این عوارض گاهی معادل ۷۰ الی ۸۰ درصد ارزش خود فرش است! ضمن اینکه درصورت صادرات مجدد آن‌ها تعهدات ارزی هم برای صادرکننده ایجاد خواهد شد.
حالا درست در شرایطی که بسیاری از مرمت‌کاران و استادکاران فرش دستباف در ایران بیکار بوده یا ناچارند با حقوق‌های ناچیز کار کنند، دستمزدهای بالایی برای استادکاران ایرانی در کشورهایی نظیر ترکیه پرداخت می شود. دستمزدهایی که طبق گفته رییس مرکز ملی فرش ایران دست‌کم بیش از ۵ الی ۶ برابر دستمزد یک رفوگر فرش در ایران است، موجب شده که بسیاری از متخصصان و فرشبافان ایران به کشورهای رقیب مهاجرت کنند.
چوب حراج به هنر صنعت ایرانی
سخت‌گیری در ورود فرش‌های مرجوعی موجب شده که چوب حراج به این هنر صنعت ایرانی بخورد. به گفته رافع، در برخی از کشورها با انباشت برخی از مدل‌های فرش‌های دستباف ایرانی مواجه هستیم. این انباشت موجب شده که این هنر صنعت ایرانی به حراج گذاشته شده و با قیمت نازلی در بازار هدف فروخته شود. این کار نه تنها به ضرر بازار فرش‌های قدیمی ایرانی در بازار کشورهای خارجی است، بلکه موجب شکسته شدن قیمت محصولات هم می‌شود.
رییس مرکز ملی فرش ادامه داد: این درحالی است که می‌توانیم فرش‌هایی را که سال‌هاست در کشوری استفاده شده است، دوباره به کشور بازگردانیم و بعد از تعمیرات لازم، آن را به بازار دیگر کشورها صادر کنیم.
هنر صنعت فرش، منفعت مالی برای دولت و البته مجلس نداشته و در عمل دولت سهمی از این صنعت ندارند. به‌همین دلیل رسیدگی به مشکلات این صنعت خیلی جدی گرفته نمی‌شود و اصلاح یک رویه و قانون اشتباه سالها زمان می‌برد!
عدم النفع دولت از صنعت فرش دستباف
فعالین صنعتی می‌گویند حدود ۶ سالی می‌شود که به‌دنبال اصلاح این قوانین اشتباه هستند. اما مشکل اینجاست که هنر صنعت فرش، منفعت مالی برای دولت و البته مجلس نداشته و در عمل دولت سهمی از این صنعت ندارند. این دو عامل موجب شده که دولت‌ها رسیدگی به مشکلات این صنعت را خیلی جدی نگیرند.
به گفته میری، در دولت قبل قرار شد فرش دستباف از ماده ۱۲۱ آیین نامه‌اجرایی قانون گمرکی مستثنی شود. چرا که بیش از ۷۰ الی ۸۰ درصد فرش‌های صادراتی مستامل بوده و امکان ارزیابی ارزش دقیق آن در گمرک وجود ندارد.
او ادامه داد: به‌دنبال شکایت فردی در دیوان عدالت اداری، در روند کار مشکلاتی ایجاد شد. چراکه براساس رای صادر شده در دیوان، مستثنی شدن فرش دستباف از ماده ۱۲۱ معافیت‌هایی ایجاد می‌کند که باید اصلاح شود. ضمن اینکه این ماده متناقض با ماده ۶۵ قانون است.
به گفته این فعال صنعت فرش، دولت جدید هم انتقادات و ایرادات وارده این مصوبه را قبول دارد. اما از آنجایی که فرش دستباف اولویت دولت ها نیست، اصلاح یک قانون یا رویه اشتباه در آن سالها زمان می‌برد.
صادرات فرش دستباف از ۲.۱ میلیارد دلار در سال ۷۴ حالا به ۶۴ میلیون دلار در سال ۱۴۰۰ کاهش یافته است. این کاهش صادرات خطر جدی برای افزایش نرخ بیکاری در روستاها و شهرهای محروم و افزایش نرخ مهاجرت به شهرها است.
کاهش صادرات فرش ایران در سایه سیاست‌های غلط
صادرات فرش ایران در مقاطعی از چهار دهه گذشته مانند سال‌های ۷۳ و ۷۴ از ۲ میلیارد و ۱۰۰ هزار دلار گذشت و ارزآوری خیره‌کننده‌ای برای ایران به دنبال داشت. در این میان بنا به اعلام اتاق بازرگانی چیزی نزدیک به ۲۵ درصد صادرات فرش ایران به امریکا انجام می‌شد که حالا این میزان به صفر رسیده است.
اما کاهش صادرات این هنر صنعت ایرانی تنها محدود به آمریکا نبوده و بازار اروپایی در سایه سیاست‌های غلط یکی پس از دیگری از دست می‌رود. تازه‌ترین آمار اعلامی از طرف مرکز ملی فرش ایران نشان می‌دهد که در سال گذشته تنها ۶۴ میلیون دلار فرش دستباف صادر شده که از نظر وزنی ۱۱ درصد رشد و از نظر ارزشی ۱۰ درصد کاهش یافته است.
خالی شدن روستاها و افزایش بیکاری حاصل از بی‌توجهی به قالی‌بافی
سیاست‌گذاری‌های اشتباه حالا تولید فرش دستباف در ایران را به حداقل خود رسانده است. غافل از این که کاهش تولید چه تبعات اجتماعی مخربی را در استان‌های محروم و روستاهای کشور می‌تواند بر جای بگذارد. میری می‌گوید: طبق اذعان دولتمردان، ایجاد یک شغل بین ۵۰۰ میلیون الی یک میلیارد تومان برای دولت خرج می‌تراشد. بااین‌وجود به هنر صنعتی که برای ۲ میلیون نفر به‌صورت مستقیم و برای ۲۰۰ هزار نفر به‌صورت غیرمستقیم شغل ایجاد کرده و سهمی حدود ۱۰ درصدی از اشتغال ایجاد شده در کشور را دارد، بی‌اعتنا هستیم.
او همچنین ادامه داد: بسیاری از روستانشینان و ساکنان استان‌های فقیر و محروم که روزگاری چرخ زندگی‌شان از قالی باقی می‌چرخید در سال‌های اخیر ناچار به مهاجرت شده‌اند. اما به نظر می‌‌رسد هنوز برخی دولتمردان صدای زنگ‌‌های خطر را نشنیده‌اند.
چند سالی است که دیگر «گل‌فرنگ»های روی فرش خشکیده، آهوها از «شکارگاه» رمیده‌اند و «چهارفصل» قالی زمستان شده است. فعالین صنعت می‌گویند برای اینکه رونق به هنر صنعت ایرانی بازگردد، باید موانع صادراتی برداشته شود. در غیر این صورت طبق گفته‌های رییس مرکز ملی فرش ایران، دیگر هنر صنعت فرش را نخواهیم داشت. دیگر استادکار و رفوگری را در بازاچه‌های فرش نمی‌بینیم؛ شاید هم دیگر تار و پود نام ایران و فرش دستباف در هم گره نخورند!
منبع: سایت قطره
بدون دیدگاه